Το έκζεμα εμφανίζεται συχνά από την παιδική ηλικία.
Με τον όρο νευροδερματίτιδα ( έκζεμα ) αναφερόμαστε σε μία χρόνια φλεγμονώδη αντίδραση του δέρματος που συνήθως συνυπάρχει με άλλες ασθένειες μαζί. Είναι πιο συχνή στα παιδιά. Όμως, και οι ενήλικες μπορούν να περάσουν αυτή την ασθένεια.
Ανάμεσα στις ασθένειες που συνοδεύουν το έκζεμα, περιλαμβάνονται κυρίως η αλλεργική ρινίτιδα (από τη γύρη) και το βρογχικό άσθμα.
Ο όρος νευροδερματίτιδα προέρχεται από την ελληνική γλώσσα και σημαίνει φλεγμονή του νεύρου που εκδηλώνεται στο δέρμα. Ο όρος προέρχεται από το γεγονός ότι αρχικά είχε υποτεθεί ότι το έκζεμα προκαλείται από μια φλεγμονή του νεύρου. Σήμερα οι σωστοί ιατρικά όροι για την νευροδερματίτιδα είναι, ατοπική δερματίτιδα, ατοπικό έκζεμα ή ενδογενές έκζεμα.
Η συχνότητα της ατοπικής δερματίτιδας έχει αυξηθεί τον τελευταίο χρόνο, και είναι ανάλογη με την γενική αύξηση των αλλεργικών παθήσεων. Τα παιδιά της πόλης που είναι από τις ψηλές κοινωνικές τάξεις, φαίνεται να επηρεάζονται πιο συχνά. Σύμφωνα με εκτιμήσεις 7-8 % των ευρωπαίων υποφέρει από ατοπική δερματίτιδα. Κάτι πού την καθιστά μία από τις πιο κοινές ασθένειες του δέρματος.
Τι προκαλεί το έκζεμα;
Στο έκζεμα, αντιδρά το σώμα με μια έντονη άμυνα, στην πραγματικότητα έναντι αβλαβών ουσιών. Οι εκκλυτικοί παράγοντες, είναι ποικίλοι . Τις περισσότερες φορές υπάρχει μια γενετική προδιάθεση για τη νόσο. Διάφοροι παράγοντες οδηγούν στην εμφάνιση εκζέματος στο έδαφος της ήδη υπάρχουσας προδιάθεσης. Αυτό μπορεί, για παράδειγμα, να είναι μια αλλαγή στη διατροφή, όπως η μετάβαση από το μητρικό γάλα στο γάλα της αγελάδας στο βρέφος. Επίσης δυσανεξίες στα τρόφιμα μπορεί να είναι η αιτία του εκζέματος, καθώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες, το άγχος ή η σοβαρή ψυχολογική επιβάρυνση. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις , ο εντοπισμός της αιτίας, μπορεί να είναι πολύ δύσκολος και χρονοβόρος. Σε πολλές περιπτώσεις, η ακριβής αιτία δεν μπορεί να βρεθεί. Επίσης η εκκλυτική αιτία μπορεί να είναι συχνά πολυπαραγοντική.
Πώς εκφράζεται το έκζεμα;
Το κύριο σύμπτωμα του εκζέματος είναι το ξηρό δέρμα με φαγούρα. Ορισμένα μέρη του σώματος επηρεάζονται ιδιαίτερα συχνά, όπως οι καμπτικές επιφάνειες των χεριών και των ποδιών. Το δέρμα είναι αρχικά ξηρό και ερυθρό, και στη πορεία παρουσιάζει σκάσιμο, και μερικές φορές, λόγω του ξυσίματος, καθίσταται αιματηρό. Λόγω της έλλειψης υγρασίας και λίπους, διαταράσσεται και η προστατευτική λειτουργία και η θερμορύθμιση του δέρματος. Αυτό με τη σειρά του ευνοεί τη φλεγμονή.
Πώς γίνεται η διάγνωση ;
Μια ενδελεχής λήψη του ιατρικού ιστορικού από το γιατρό είναι το πρώτο σημαντικό βήμα για τη διάγνωση της ατοπικής δερματίτιδας. Μετά, είναι η λεπτομερής φυσική εξέταση, ειδικά το δέρμα, αλλά και τα υπόλοιπα όργανα, για να αποκλειστούν άλλες τυπικά συνυπάρχουσες νόσοι, όπως το βρογχικό άσθμα. Στις παλάμες των χεριών μπορεί να έχουμε βαθιές χειρομαντικές γραμμές (ιχθύωση) πού είναι τυπικές του εκζέματος. Άλλα τυπικά σημάδια είναι μια διπλή πτυχή στο κάτω βλέφαρο (πτυχή Dennie-Morgan) και πιο σκουρόχρωμα βλέφαρα.
Μια εξέταση αίματος ή αλλεργικές δερματικές δοκιμασίες, μπορεί να δώσει σε ορισμένες περιπτώσεις, πληροφορίες σχετικά με τις πιθανές αιτίες του εκζέματος. Ιδιαίτερα βοηθητικές είναι οι δοκιμές, όταν υποπτευόμαστε ορισμένες συγκεκριμένες ουσίες ως αιτία της νόσου. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούν να εξεταστούν στοχευμένα.
Θεραπεία του εκζέματος
Η ατοπική δερματίτιδα αντιμετωπίζεται κατά κύριο λόγο τοπικά με κρέμες, αλοιφές ή λοσιόν. Αυτά τα τοπικά σκευάσματα, περιέχουν διάφορα έλαια και άλλα προϊόντα που στις περισσότερες των περιπτώσεων, είναι αποτελεσματικά.. Σε αρκετές περιπτώσεις, πρέπει να αντιμετωπίζεται με κορτιζονούχα σκευάσματα. Τα τελευταία χρησιμοποιούνται για περιορισμένο χρονικό διάστημα, είναι σχετικά φτωχά σε παρενέργειες και πολύ αποτελεσματικά.
Μια συστηματική θεραπεία με δισκία, σιρόπια ή ενδοφλέβια, είναι πολύ σπάνια απαραίτητη. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιείται κορτιζόνη ή αντιαλλεργικοί παράγοντες.
Κατά τη θεραπεία με φως (φωτοθεραπεία) το δέρμα ακτινοβολείται με φως συγκεκριμένου μήκους κύματος, κι έτσι μετριάζεται η φλεγμονή. Η φωτοθεραπεία μπορεί επίσης να συνδυαστεί με τη χορήγηση του φαρμάκου ψωραλένιο πριν από την ακτινοβολία (θεραπεία PUVA = ψωραλένιο συν υπεριώδες φως). Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η δράση.
Η λεγόμενη κλιματική θεραπεία, αναφέρεται στην παραμονή του ασθενούς, για περίπου τέσσερις έως έξι εβδομάδες σε ένα ιδανικό για αυτή τη κατάσταση κλίμα, όπως δίπλα στη θάλασσα ή ψηλά στο βουνό. Σε αυτές τις περιοχές, ο αέρας έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε αλλεργιογόνα, έτσι ώστε η φλεγμονή του δέρματος μπορεί να μαλακώσει. Για καλύτερη ανοχή της βασανιστικής φαγούρας και κνησμού, μπορεί να είναι χρήσιμο ο ασθενής να διδαχθεί τεχνικές χαλάρωσης. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις, μπορεί να φανεί χρήσιμη η ψυχοθεραπεία.
Πορεία της νόσου
Το έκζεμα δεν είναι εντελώς ιάσιμο. Διάγει συχνά περιόδους με εξάρσεις μετά από σχετικά ήρεμες περιόδους, όπου το δέρμα μπορεί να επιδεινωθεί πολύ γρήγορα. Εκκλυτικοί παράγοντες μπορεί να είναι, για παράδειγμα, το άγχος, ιδιαίτερες πιεστικές καταστάσεις ή διατροφικές αλλαγές. Αν η ασθένεια εμφανιστεί στην παιδική ηλικία, συνήθως βελτιώνεται με την πάροδο των ετών, και οι υποτροπές γίνονται λιγότερο συχνές και λιγότερο έντονες.
Πώς μπορεί να αποτραπεί το έκζεμα;
Υπάρχουν ενδείξεις ότι ο θηλασμός κατά τη διάρκεια των πρώτων έξι μηνών μπορεί να αποτρέψει την μετέπειτα ανάπτυξη της ατοπικής δερματίτιδας.
Αν κάποιος πάσχει ήδη από έκζεμα, είναι δυνατόν οι συχνές υποτροπές να προληφθούν. Το δέρμα πρέπει να φροντίζεται ούτως ώστε να έχει υγρασία και λίπος. Για παράδειγμα, μπορούν να εφαρμόζονται κάποια έλαια η κρέμες ουρίας. Η επαφή με το δέρμα ερεθιστικών υλικών όπως τα μάλλινα πρέπει να αποφεύγεται. Ειδικά το βράδυ, θα ήταν ίσως σκόπιμο τα ευαίσθητα παιδιά να φορούν γάντια για να αποφεύγεται έτσι ο τραυματισμός στο δέρμα από το ξύσιμο.
Στα παιδιά, η προστασία κατά των ασθενειών που έμμεσα επηρεάζουν το δέρμα, έχει μεγάλη σημασία. Ο εμβολιασμός κατά της ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς και της ανεμοβλογιάς, συνίσταται για παιδιά πάνω του έτους και προστατεύει τα ευαίσθητα άτομα, από την περαιτέρω επιδείνωση της φαγούρας.
Ass Prof Dr med Νίκος Μακρίδης MD,PhD
Ειδικός Παιδίατρος
Τηλ 99445245
drmakrides@cablenet.com.cy
Paedicare+ medical centre
Στασίνου 28/ 202
Αγία Παρασκευή-Ακρόπολη-Λευκωσία
Τηλ 22270237
paedicareplus@gmail.com