Η οφθαλμολογική εξέταση στα παιδιά

Ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος των παιδιών έχει τεράστια αξία γιατί θα αναγνωρίσει παθολογικές καταστάσεις που μπορεί να έχουν σαν συνέπεια δια βίου προβλήματα όρασης και σπανιότερα καταστάσεις που απειλούν την ζωή του παιδιού (κακοήθεις όγκοι πχ ρετινοβλάστωμα).

Ο προληπτικός έλεγχος των ματιών των παιδιών επιβάλλεται γιατί:

Τα προβλήματα όρασης συχνά δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτά από τους γονείς.
Πολλά παιδιά δεν μπορούν να αναφέρουν το πρόβλημα με την όραση τους, εκτός αν αυτό συμβεί ξαφνικά.
Ο πόνος ή άλλα συμπτώματα δεν συνοδεύουν τα προβλήματα όρασης.
Η μη έγκαιρη διάγνωση ή αντιμετώπιση έχουν σαν αποτέλεσμα την απώλεια της όρασης.
Η έγκαιρη θεραπεία θα δώσει στα παιδιά μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν καλή όραση σαν ενήλικες.

Ο οφθαλμολογικός έλεγχος συστήνεται να γίνεται στις ακόλουθες ηλικίες:

Αμέσως μετά την γέννηση (συνήθως γίνεται από τον παιδίατρο)
Σε ηλικία 6 – 12 μηνών
Σε ηλικία 2 – 2½ ετών
Σε ηλικία 5-6 ετών
Μετά την έναρξη της σχολικής ηλικίας μία φορά ετησίως.

Τα κυριότερα οφθαλμολογικά προβλήματα της νεογνών, βρεφών και παιδιών στα οποία η έγκαιρη διάγνωση έχει θεμελιώδη σημασία ( Εφημερεύοντα )

Στραβισμός

Ο στραβισμός συμβαίνει όταν τα δύο μάτια δεν κοιτάζουν στην ίδια κατεύθυνση.Η έγκαιρη διάγνωση θα αποκλείσει ότι ο στραβισμός οφείλεται σε κάποια παθολογική κατάσταση, πχ κάποιο όγκο και θα αποτρέψει την μόνιμη απώλεια όρασης στο μάτι που στραβίζει (αμβλυωπία).

Αφού αποτραπεί η αμβλυωπία , θα απαιτηθεί χειρουργική διόρθωση του στραβισμού για κοσμητικούς και όχι μόνο λόγους.

Αμβλυωπία

Είναι ο ιατρικός όρος της απώλειας όρασης σε ένα κατά τα άλλα υγιή οφθαλμό. Αυτό συμβαίνει όταν για κάποιο λόγο το ένα μάτι βλέπει πιο καθαρά από το άλλο. Σε τέτοια περίπτωση ο εγκέφαλος αγνοεί τη θολή εικόνα του τεμπέλικου ματιού και η όραση σε αυτό το μάτι συνεχώς μειώνεται. Αν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί μέχρι την ηλικία των 6 – 7 χρονών, η απώλεια όρασης παραμένει δια βίου.Αντιμετωπίζεται συνήθως με την κάλυψη του υγιούς ματιού για κάποια ώρα την ημέρα.

Διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός)

Τα νεογνά και τα βρέφη έχουν υπερμετρωπία. Ο αστιγματισμός συνήθως υπάρχει από μικρή ηλικία και μπορεί να αυξάνεται όπως μεγαλώνει το παιδί. Η μυωπία αφορά συνήθως παιδιά σχολικής ηλικίας και αυξάνεται με την ανάπτυξη του παιδιού.

Αυτό που είναι σημαντικό είναι ότι στα παιδιά κάτω των 6 χρονών ψηλοί βαθμοί αυτών των ανωμαλιών και ειδικότερα αν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα δύο μάτια (ανισομετρωπία) οδηγεί σε αμβλυωπία.

Απόφραξη ρινοδακρυϊκού πόρου

Η υπερβολική δακρύρροια και οι συχνές μολύνσεις στους πρώτους μήνες της ζωής συμβαίνουν σε αρκετά μεγάλο ποσοστό νεογέννητων παιδιών όταν οι δακρυϊκοί πόροι μέσω των οποίων τα δάκρυα διοχετεύονται στη μύτη είναι αποφραγμένοι. Το παιδί είναι βουρκωμένο ακόμα και όταν δεν κλαίει. Με κατάλληλη αγωγή και μασάζ στη πλειονότητα των περιπτώσεων η απόφραξη λύεται μέχρι την ηλικία του 1 έτους. Η καθυστερημένη διάγνωση και αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης θα οδηγήσει το παιδί στο χειρουργείο σε μεγαλύτερη ηλικία, για μία επέμβαση πολύ βαρύτερη και επίπονη.

Όγκοι (ρετινοβλάστωμα)

Αν και σπάνιος (περίπου 1/20000 γεννήσεις, άρα 1 περίπτωση κάθε περίπου 2 χρόνια στην Κύπρο) είναι ο συχνότερος οφθαλμικός όγκος των παιδιών. Είναι κακοήθης, η έγκαιρη διάγνωση του έχει εξαιρετικά καλή πρόγνωση αρχικά για τη ζωή, αλλά και την όραση του παιδιού.

Αφορά τον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού και η διάγνωση γίνεται με τη βυθοσκόπηση. Ο μέσος όρος της ηλικίας των παιδιών με ρετινοβλάστωμα είναι 1 – 2 χρ. Συχνά προσβάλλει και τα δύο μάτια. Είναι από τους κύριους λόγους που επιβάλλεται η προληπτική οφθαλμολογική εξέταση στην ηλικία των 6 – 12 μηνών.

Ένα χαρακτηριστικό σε προχωρημένους όγκους είναι η απουσία της χαρακτηριστικής ρόδινης ανταύγειας που δίνει η κόρη του ματιού στο φλας της φωτογραφικής μηχανής.

Πτώση βλεφάρου

Ανάλογα με τη βαρύτητα θα αποφασιστεί η αναγκαιότητα για χειρουργική διόρθωση για λόγους όρασης. Η έντονη πτώση βλεφάρου μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη στην όραση (αμβλυωπία).

Συγγενής καταρράκτης

Ανάλογα με τη βαρύτητα του, ένας παιδικός καταρράκτης πρέπει να αντιμετωπιστεί χειρουργικά ακόμα και από τις πρώτες μέρες της ζωής, έτσι ώστε η πρόγνωση για την όραση του παιδιού στην υπόλοιπη του ζωή να είναι θετική. Εάν υπάρχει σε ήπιο βαθμό χρήζει τακτικής παρακολούθησης για να μην προκαλέσει αμβλυωπία.

Συγγενές γλαύκωμα

Μερικοί μήνες χωρίς θεραπεία θα αφήσουν το παιδί με μόνιμο πρόβλημα όρασης.

Αμφιβληστροειδοπάθεια των προώρων

Τα πρόωρα παιδιά ανήκουν στην κατηγορία των παιδιών στα οποία εμφανίζονται διάφορα οφθαλμολογικά προβλήματα, συχνότερα από τα άλλα παιδιά. Η αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας είναι η πιο απειλητική και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε τύφλωση.

Επιπλέον οφθαλμολογικός έλεγχος, ανεξαρτήτου ηλικίας, πρέπει να γίνεται σε παιδιά με βάση τις ακόλουθες ενδείξεις:

Ιστορικό από την γενική υγεία
Οικογενειακό ιστορικό με οφθαλμολογική πάθηση
Σημεία και συμπτώματα που θα αναφέρει το παιδί ή θα παρατηρήσουν οι γονείς.

Πρέπει να θυμάστε:

Η οφθαλμολογική εξέταση στα παιδιά είναι απαραίτητη, ακόμα κι όταν δεν υπάρχουν εμφανή προβλήματα.Εκείνο που πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς είναι ότι ο προληπτικός οφθαλμολογικός έλεγχος των παιδιών είναι απαραίτητος.

Γιατί τυχόν προβλήματα στην όραση ενός παιδιού-που δεν έχουν γίνει αντιληπτά και άρα δεν έχουν αντιμετωπιστεί- μπορεί να επιδράσουν όχι μόνο στη σχολική του απόδοση, αλλά και στην ομαλή ανάπτυξή του. Μάλιστα, πολλές φορές υπάρχουν διαταραχές στη συμπεριφορά και την αντίληψη του παιδιού όπως έλλειψη προσήλωσης στο πίνακα λόγω οφθαλμολογικών προβλημάτων.

-Ο πρώτος οφθαλμολογικός έλεγχος του παιδιού γίνεται αμέσως μετά τη γέννησή του, για να ελεγχθεί και να ανιχνευθεί καθετί που μπορεί να καθυστερήσει ή να δημιουργήσει προβλήματα στην ομαλή εξέλιξη της όρασής του.

-Αν όλα είναι φυσιολογικά, τότε η επόμενη εξέταση γίνεται στην ηλικία των 2 ½-3 χρονών, τότε δηλαδή που το παιδί είναι σε θέση να περιγράψει σύμβολα και αντικείμενα.

-Ο επόμενος έλεγχος γίνεται στην ηλικία των 5-6 χρονών περίπου , όταν το παιδί αναγνωρίζει πλέον αριθμούς.

-Μετά το παιδί πρέπει να εξετάζεται από τον οφθαλμίατρο 1 φορά το χρόνο.